Hieronder de actuele items uit onze nieuwsbrieven
Week 3 2025
Droogstand en kalveren
Wanneer we het hebben over zintuigen, dan zijn de droge koeien en de net geboren kalveren daar wel het mooiste voorbeeld van. Te weinig biest en gemakkelijk kalveren die in de problemen komen de eerste 10 dagen na afkalven. We horen de kalveren dan vaak onrustig (bleren) en laten ze gemakkelijk diarree en indroging en een bleke neus zien. Vaak voelen ze te koud aan en hebben ze moeite met de melkopname (proeven). Ruiken is vooral de functie tussen moeder en kalf. Ook de gevolgen van blauwtong zijn er nog steeds en dan vooral wat lichtere kalveren en zomaar een aantal sterrenkijkers (gooien hoofd achterover), maar ook een grote variatie in de hoeveelheid biest. Zorg voor voldoende vitamines en eiwit in de droogstand om deze problemen zoveel mogelijk te voorkomen. Vitamine D staat bekend als voldoende aanmaak door middel van zonlicht en vraagt in deze tijd van het jaar extra aandacht. Een te laag vitamine D3 niveau is veelal de veroorzaker van aan de nageboorte blijven staan, maar kan ook heel goed kalveren op leveren met verkorte spieren (kromme voorpoten). Kalveren hebben relatief een lage voeropname t.o.v. een groot lichaamsoppervlak om op temperatuur te houden. Afhankelijk van de melkpoeder die gebruikt wordt is het van belang de concentratie hiervan bij kou eens onder de loep te nemen. Veel aanvullende voeders naast de melk zijn niet energie toereikend en te veilig ingezet waardoor ze de lichaamstemperatuur niet kunnen vasthouden, longontsteking laat zich dan veel sneller zien! Gebruik uw zintuigen en verander een aantal gewoonten.
Spanning en spanning
We zitten de afgelopen week en ook de komende in volle spanning rondom het MKZ geval in Noordoost Duitsland. Al zijn de eerste verdenkingen en onderzoeken allen nog negatief en zullen we zelf proberen positief te blijven, want we zijn 2001 nog niet vergeten! Wanneer we het over andere spanning hebben dan zien we daar helaas ook steeds meer druk op staan. De afgelopen weken zien we een toename van artikelen wat betreft zwerfspanning en of onverklaarbaar reacties van dieren in deze. Vaak hebben we hier al aandacht voor gevraagd en zijn de dieren overduidelijk als ze het treft, zeker als het om een hoge en onzuivere spanning gaat. Nederland zit in een grote energietransitie als we het hebben over het elektrificeren ervan. Door het terugdringen van andere energiebronnen en de extra vraag naar energie. Er wordt bijvoorbeeld door Tennet in een paar jaar tijd in Nederland meer dan 4000 km hoogspanningskabels aangelegd. Er wordt dus veel gesleuteld en aangelegd zowel boven als ondergronds. Dit alles gebeurd veelal niet op koe niveau, maar meer op menselijk en apparatuur/installatie niveau. Zeker als we kijken naar de waarde van aarden die gesteld wordt, sterker nog, het net gebruikt de aarde als een nul voor meer capaciteit! Koeien zijn zo duidelijk in de manier van waterdrinken, neusdrukken, flemen, ligboxgedrag, onrust, oxytocine afgifte enz. Laat de zaak van de grond (aarde) niet de grond van de zaak worden.
Week 1 2025
Darmbeschermers
We zien dat vooral de verse en hoogproductieve dieren meer moeite hebben met de darmfunctie en geeft makkelijk dunne tot te dunne mest met lichte melkdaling bij gelijke voeropname. Veel voedermiddelen hebben geen beschermende eigenschappen meer om de darmen voldoende bescherming te geven. Vooral oliën en vetten kunnen de darmen een hoge mate van bescherming bieden. Bij oliën moeten we denken aan lijnzaad, palmolie (nurisol) en bij vetten aan bijvoorbeeld bierbostel, maar ook kuil en of vers gras. De mate van verkeerde bacteriën (clostridium/ para) bepaald of een invulling van bovenstaande noodzakelijk is. Ook bij het verwerken van rantsoenen met veel kali (>500 gram) zijn deze grondstoffen gewenst, om de voederconversie overeind te houden en de koe niet in de problemen te brengen. Voldoende eiwit (CHONSP) voeren om de energie niet te laten verzuren is de beste buffer, waarin fosfor als belangrijke koppelaar tussen energie en eiwit centraal staat. Om alleen maar in hoeveelheden fosfor te denken per kg droge stof zegt eigenlijk niets. Denk daarom opnieuw. Waar het om gaat is de fosfor benutting. Komt de fosfor benutting boven de 38 % dan zullen de eerste signalen zich laten zien. Waarbij het eiwitgehalte meestal wat onder druk staat ten opzichte van het vetgehalte. Bij een hoge mate van darmonvriendelijke bacteriën is extra aandacht voor de bron noodzakelijk en is een aanvulling van producten met een toxine bindend vermogen (silicium) zeker gewenst.
Kou en kristallen
Het zijn de eerste dagen van januari met ijskristallen en (mogelijk) sneeuw die voorkomen en zijn effect kunnen vertonen bij de dieren. IJskristallen zijn funest voor een juiste pens werking (pens bacteriën), en kan zich snel in diarree omzetten. Voorkom de komende dagen deze kristallen, zeker als er ook nog winterse neerslag is of gaat vallen in de vorm van sneeuw. Extra aandacht voor energie in de rantsoenen is gewenst, want bij iedere graad temperatuur daling vraagt de koe om 1 kg extra snijmais, maar is wat afhankelijk van het ureumgehalte. Wanneer we het in maismeel uitdrukken is de wens 0,15 kg extra per graad temperatuurdaling. Naast zetmeel en dan vooral bestendig zetmeel kan het hogere zuurstof aandeel in drogere koude lucht een extra bijdrage doen in de vertering van voer. Blijf dus zorgen voor voldoende ventilatie om ook deze gratis zuurstof om te zetten in een geweldige energie benutting en om een juiste lichaamstemperatuur onder de dieren te houden van 38,7 graden. Zorg dat de koeien de lagere temperaturen ook overwinnen.
Week 49 2024
Water
Water Nagenoeg ieder bedrijf met een mengwagen voegt tegenwoordig ook een aandeel water toe aan het rantsoen om selectie te voorkomen. Dit is op zichzelf een goede strategie, maar zoals met iedere handeling kleven overal voor- en nadelen en zo ook in dit geval. De koeien functioneren het beste met een droge stof percentage van 40% DS in het basis rantsoen. Wanneer we teveel water toe voegen komen koeien in de problemen waar we ons zelf voor aan mogen kijken. Met name op de dagen met een hogere luchtvochtigheid zitten de koeien gauw aan het maximum aan vocht dat zij kunnen verwerken.
Week 49 2024
Bemesting 2025
Even vooruitlopend op het bemesting niveau voor 2025 komen er steeds meer uitdagingen naar voren en zal de bodem zoals vaker omschreven meer aan het werk moeten om geen teleurstellingen mee te maken. Rond natura 2000 en de waterwingebieden was de opgave er al (zonder derogatie) maar zijn de NV gebieden (60 procent van het landbouwareaal) ook versnelt in afbouw. Zo neemt bijvoorbeeld in de NV gebieden op zand de N ruimte met 20 procent af wat met weidegang nog een 120 kg N uit kunstmest oplevert. We zullen de komende maanden op bedrijfsniveau moeten kijken waar mogelijkheden en kansen liggen wat betreft bemesting van bodem en gewas voor behoud van kwantiteit maar vooral ook de kwaliteit van het voer.
Lactose en gehalten
Dalende of te lage lactose gehaltes zien we veel de laatste weken. Lactose waarde heeft een vrij klein bereik onder Nederlandse omstandigheden, maar zijn van grote waarde als we het over de energiehuishouding van de dieren hebben. Afhankelijk van de andere energie invulling (vetgehalte) willen we minimaal 4,50 lactose zien. Lactose is melksuiker en heeft een grote relatie met de bloedsuikerspiegel. Lactose kunnen we vormen via de pens (FOS/suiker/RC) en via darmvoer (bestendig zetmeel). Veel rantsoenen hebben dus 1 van de twee niet voldoende onder controle. De ene is vanuit de graskuil en de andere vanuit de maiskuil. Vaarzen en verse koeien (< 100 dgn.) hebben normaal gesproken een hogere lactose waarde. Het is dus de kunst om met oudere koeien een hogere levensproductie te creëren waarbij de energie voorziening centraal staat (lactose). Door de druk op lactose zien we dat de gehalten op veel bedrijven boven het gemiddeld bedrijfsniveau uitkomen, maar blijven de liters enigszins achter. Lactose is daarmee ook een signaal voor productie. Via alle signalen kun je alles bereiken maar niet tegelijk.
Week 47 2024
Saldo draaien
Door hoge melkprijzen en relatief lage voerprijzen wordt de vraag ‘hoe realiseer ik een hoog voersaldo?’ steeds vaker gesteld onderweg. Wees er allereerst bewust van hoe de kosten van een rantsoen zijn opgebouwd om te bepalen waar de ruimtes liggen. Kijk daarbij ook eens kritisch naar de grondstoffen die in het aangekochte krachtvoer worden verwerkt en wat de kosten zijn van deze grondstoffen. Wordt er de juiste prijs betaald voor dit krachtvoer en niet geheel onbelangrijk, zitten de koeien ook te wachten op het krachtvoer of bijproduct dat wordt aangekocht? Daarbij kunnen grondstoffen die op het eerste oog een behoorlijk prijskaartje hebben toch goed uitpakken. Denk daarbij met name aan de VLOG bedrijven die een uitstapje kunnen overwegen naar een (deel) VLOG soja i.p.v. raap op basis van de meest recente prijs ontwikkelingen op de markt. Met name de prijs verschillen tussen eiwitrijke brok die veelal als tweede voersoort wordt ingezet en de prijs van eiwit rijke producten zoals soja en raap lopen behoorlijk ver uiteen. Daarbij is deze tijd van het jaar ook een moment om terug te kijken op de oogst van dit jaar. Zijn de kuilen naar omstandigheden goed gelukt of liggen er verbeterpunten voor volgend jaar om er voor te zorgen dat eigen ruwvoer nog beter benut kan worden op basis van waar de koeien ons om vragen. Ondanks dat eigen ruwvoer grof geschat 50% uit maakt van de voerkosten is de verhouding ruwvoer/krachtvoer op het gemiddelde bedrijf nog altijd twee derde t.o.v. een derde zoals in vorige nieuwsbrief werd aangehaald. De snelle rekenaar concludeert dan dat eigen ruwvoer nog altijd het goedkoopste voer is. Zorg er dan ook voor dat het plan voor de ruwvoeroogst in dusdanige staat is dat dit past bij de bedrijfsvoering. Uiteindelijk draait het om de maximale benutting van het totale rantsoen en dat zorgt voor saldo.
Week 45 2024
Eerste snijmais onderzoeken 2024
Gezien het aantal maismonsters al aardig begint binnen te komen kunnen we zeker wat over de kwaliteit noemen. De gemiddelde maiskwaliteit binnen Agri-V.A.K komt tot nu toe uit op 38,9 procent droge stof en 386 gram zetmeel. Een verhouding die behoort bij een optimaal snijmais gewas. De ruwe celstof komt daarmee uit op 167 met een energiewaarde van 1018 VEM. We kunnen spreken van boven gemiddelde maiskwaliteit waar we van te voren niet helemaal op gerekend hadden, al is de kwantiteit op veel bedrijven wel een zorg en zullen we goed moeten plannen dat we er een jaar voldoende aan hebben.
Penswerking en cobalt
Een juiste pens werking blijft maar aandacht vragen. Grote schommelingen in de melkgift is zo maar een signaal en een teken dat de pens aansturing en de werking ervan (cobalamine vorming) niet optimaal verloopt. Gevolg daarvan is meer wisselende mest, van dunne tot stevige mest. Zeker nu op bijna alle bedrijven het vers gras eruit is, zien we de waarde van het bindend vermogen van eiwit, ten opzichte van energie in de rantsoenen terug. Eiwit heeft namelijk het vermogen om 3 liter water te binden, terwijl energie met 10 kg maar 1 liter water kan binden. Dit kan resulteren in stevige en onverteerde mest en geeft druk op de melk productie. Neem dus eerst de eiwitkant van het rantsoen onder de loep. Ureum waarden stuurt ons soms het bos in omdat door een tekort aan eiwit, de energie niet toegankelijk kan worden gemaakt.
Week 43 2024
Mist
Mist De mist in gaan, zo luidt een gezegde. We zien afgelopen week duidelijk de gevolgen van mistig weer terug bij de koeien. Wisselende mest in combinatie met wat hoest en neusuitvloeiingen. Ook de hakken lopen makkelijker vol. Koeien moeten er harder aan trekken om voldoende zuurstof rond te pompen en het hele verteringsproces draait daardoor een stuk minder als er zoveel vocht in de lucht zit. Zorg voor een stevige krijtgift.
Sojaprijs onder druk
De eiwitprijzen liggen al een poosje op een relatief laag niveau. Een dreigende Europese heffing op sojaschroot, sojahullen en palmpitschilfers tegen ontbossing is gelukkig uitgesteld. Dit zorgt weer voor lucht op de voermarkt. De sojaprijs reageerde direct op dit bericht en is momenteel voor nog geen 40 euro per 100 kilo verkrijgbaar. Momenteel rekent soja beter dan raap. Ook worden er scherpe voorkoopcontracten voor soja aangeboden. Samen met de stabiele prijzen van andere grondstoffen moet er toch een goed brokje gemaakt kunnen worden tegen een redelijke prijs. Met de huidige melkprijs kan er toch een aardig voersaldo gedraaid worden.
Zwakte kalvere
De afgelopen weken zien we het gebruik van hulpmiddelen bij de jongste kalveren toenemen. Dit zullen deels nog de naweeën zijn van blauwtong. Maar ook in het algemeen zien we meer problemen met longen en diarree. Vooral cryptosporidium komt in verhoogde mate voor, maar ook kalveren die binnen een paar dagen longontsteking laten zien. Kalveren hoeven geen diarree of longontsteking te krijgen. De eerste 10 dagen zal het kalf dit voornamelijk moeten doen met de middelen die via de moeder zijn mee gekregen. Wanneer longontsteking, coli, rota en corona, clostridium of cryptosporidium zich de eerste 10 dagen melden zullen we terug moeten naar de droogstand en het moment van afkalven. In de praktijk wordt te weinig aandacht geschonken aan het eiwitniveau en de eiwitkwaliteit (CHONSP) met daaraan gekoppeld de sporenelementen invulling voor moeder en kalf. En is de aandacht veelal gericht op verschraling door middel van stro en of hooi. In theorie klopt het allemaal wel, maar in de praktijk helaas niet.
Week 41 2024
Verse mais
Voor meerdere bedrijven is de overgang naar verse mais nabij en is de voederwaarde veelal nog niet bekend. Let vooral op het droge stof verschil dat er kan zijn. Daarnaast wil verse mais eerder dunnere mest veroorzaken en valt de vertering boven de 5 kg droge stof niet altijd mee. Aanvullen met zetmeel uit een andere bron is dan zeker de eerste weken verstandig om de energie voldoende te ondersteunen.
Voederplan
Nu de wintertijd in aantocht is kunnen we de balans weer opmaken. Een voederplan kan hiervoor een duidelijke ondersteuning zijn. Vertrekkende vanuit de kwaliteit en kwantiteit van de aanwezige voedermiddelen. Met het voederplan kunnen we precies aangeven wat we aanvullend nodig zijn voor de melkgevende en groeiende dieren op het bedrijf. Dit niet alleen op kwantiteit maar zeker ook op kwaliteit. Met een goed voederplan voorkomen we het onderste uit de kan. Behoefte aan een plan, bel of mail ons dan.
Week 39 2024
Herfstig weer
En zo zijn we in de herfst beland. Een omschakeling waar we allemaal even aan moeten wennen. De koeien ook. Open haar en benen die vol lopen en wat meer melk uitliggers zijn daar getuigen van. Houd de krijt er goed op. Toch kan het met het weer in oktober nog alle kanten op. Gras blijft nog wel even groeien. De verteerbaarheid van het gras mag dan niet meer meetellen. Een paar kilo droge stof kan in veel rantsoenen nog net het beetje extra eiwitaanvulling geven wat nodig is. En dit eiwit dient tegelijk als buffer in de pens, vooral bij graskuilen met veel snelle energie (FOS). Dus houd er rekening mee dat wanneer de koeien volledig op stalrantsoen gaan, de pensen weleens overstuur kunnen raken met slappe mest tot gevolg..
Blauwtong
Ook tegen blauwtong zien we aandacht voor vitaminen. Zo worden vitamineboosters aangeboden voor een sneller herstel. Naast vitamine A ook vitaminen die minder in reguliere mineralen voorkomen: K en C. K zorgt voor een betere bloedstolling. Vitamine C helpt de opname van ijzer. C is wel weer een prijzige grondstof. Wij zijn er inmiddels van overtuigd dat een goede dekking van de standaard mineralen en sporenelement0en (met name jodium) de koeien met 3-0 voorstaan qua weerstand en de schade beperkt blijft.
Vruchtbaarheid
We zien momenteel vruchtbaarheidsresultaten met lage drachtscores. Scanners melden dat meer bedrijven onder dan boven de 50 procent van de aangeboden dieren drachtig zijn. Daarnaast zijn er teveel cysteuze koeien. Blauwtong speelt daarbij zeker een rol. Maar ook de gevolgen van de warme dagen van begin augustus. Zorg dat cysteuze koeien snel in beeld zijn. Biedt ook koeien die vroeg in de lactatie de tocht nog niet laten zien aan voor drachtcontrole. Check verder of de belangrijke vruchtbaarheidsmineralen (natrium, calcium, magnesium en selenium) en vitaminen (A en E) goed gedekt zijn. Vooral bij vitamine E zien we nog regelmatig wat gaten vallen.